PROVE DI NAVIGAZIONE (Traduci i testi
proposti, confrontando in seguito la comprensione italiana)
Gli
aggettivi intensivi: comparativi e superlativi. In latino come in italiano i gradi dell’aggettivo qualificativo sono tre: 1. il grado positivo esprime una qualità semplice; 2. il grado comparativo mette (generalmente) la qualità a confronto tra due termini; 3. il grado superlativo esprime la qualità al massimo grado. 2. Il comparativo di maggioranza. NB.: Il dizionario normalmente registra se l’aggettivo ha comparativo e superlativo. Le forme irregolari sono segnalate come vocaboli autonimi. Si forma aggiungendo
al tema dell’aggettivo la terminazione -ior per maschile e femminile
e -ius per il neutro: clar- ior, clar- ius; fort-ior,
fort-ius. La declinazione è quella degli aggettivi della
seconda classe a due terminazioni, che riproponiamo con l’aggettivo fort-ior,
più forte, da fort-is.
Il rafforzativo del comparativo è espresso normalmente da avverbi con terminazione in -o, aliquanto, paulo, multo, ecc. Es.: Iter longius effecit brevius, Il percorso più lungo (lo) rese più breve (Fedro.3.19) Il secondo termine di paragone. Può essere espresso in due modi: a) con quam ed il caso del primo termine; Es.: Ubii paulo quam ceteri humaniores sunt, Gli Ubi sono un poco più civili degli altri (BG.4,3) b) con l’ablativo semplice, quando il primo termine è in caso nominativo e accusativo. Es.: Eorum vitam sua salute (habet) cariorem, Considera la loro vita più cara della propria salvezza (BG. 7,19) Osservazioni Esempi: Nostros in locum iniquiorem progredi viderunt. Videro i nostri avanzare in terreno troppo sfavorevole (BG.2,10) I, decus, i, nostrum: melioribus utere fatis, Va’, va’, nostra gloria: abbi destino migliore (En. 6,546) 2. Il rafforzamento del comparativo avviene con avverbi terminanti in -o, come aliquanto, alquanto; paulo, poco; multo, molto; ecc. a. Es.: (Ubios) multo humiliores infirmioresque redegerunt, Resero gli Ubi molto più umili e più deboli (BG.4,3) Particolarità:
1. Il secondo termine può essere sottinteso, perchè quasi
evidente nel contesto: (Traduci i testi
proposti, confrontando in seguito la comprensione italiana) a) BG. Reliqua
privata aedificia incendunt, frumentum omne…comburunt, ut domum reditionis
spe sublata paratiores ad omnia pericula subeunda essent (I,5) - ( Caesar)
ab exploratoribus certior factus est (I,21) - (Di immortales, hominibus)
secundiorem interdum et diuturniorem impunitatem (concedunt)(I,14) - In
Gallia a potentioribus vulgo regna occupabantur (2,1) - Secundiore equitum
proelio nostris, Caesar suos in castra reduxit (2,9) - Milites non longiore
oratione (cohortatur) (2,21) - Peius victoribus Sequanis quam Haeduis
victis (accidit) (I,31) - (Collem) ex omnibus fere partibus palus difficilis
atque impedita cingebat non latior pedibus quinquaginta (7,19) - (Obsidum)
illi partem statim dederunt, partem ex longinquioribus locis arcessitam
sese daturos dixerunt (4,27) b)
EN.: O socii,
o passi graviora: dabit deus quoque finem (I,199) - Atque illum, talis
iactantem pectore curas, tristior adloquitur Venus (I,227) - Sed regna
Tyri germanus habebat Pygmalion, scelere ante alios immanior (I,347) -
Aut quid (che cosa,neutro) in eversa vidi crudelius urbe?(2,746)
-Anna nec tantos mente furores concipit aut graviora timet quam morte
Sychaei (4,500)- At laetus Mnaesteus successuque acrior ipso\ agmine remorum
celeri, ventisque vocatis, prona petit maria et pelago decurrit aperto
(5,212) - Tutatur favor Euryalum lacrimaeque decorae, gratior et pulchro
veniens in corpore virtus (5,343) - Tu ne cede malis, sed contra audentior
ito (6,95) - Largior campos aether et lumine vestit purpureo, solemque
suum, sua sidera norunt (6,400)- c) Fedro: Superior stabat lupus, / longeque inferior agnus (1.1) - Vos quoque, o cives,' ait 'hoc sustinete, maius ne veniat, malum'. (1.2) - Dein reposcenti locum / preces admovit, tempus exorans breve, / dum firmiores catulos posset ducere. (1.19) - Tum natos suos / interrogavit an bove esset latior… Rursus intendit cutem / maiore nisu, et simili quaesivit modo, / quis (chi) maior esset. (1.24) - Iter longius / effecit brevius (3.19) GIOCO
AUTOVALUTAZIONE Il comparativo di uguaglianza. Viene espresso dai correlativi: tam...quam, tanto...quanto ita... ut, così... come aeque... ac, ugualmente...che Es.: Caesar tam prudens quam Pompeius fuit, Cesare fu tanto prudente quanto Pompeo. E’ espresso dall’avverbio: a) minus che precede il primo termine e da quam che precede il secondo.Es.: Nostri minus apti (quam ceteri) erant, I nostri erano meno adatti (degli altri) (BG. 5,16) b) minus e l’ablativo del secondo termine: Nam minus horis tribus, munitionem perfecerunt, Infatti costuirono la fortificazione in meno di tre ore (BG.5,42) |