Avverbi
di luogo determinativi e dimostrativi.
Essi hanno origine per lo più da pronomi determinativi e dimostrativi.
Qui li ricordiamo segnalando quelli che potrebbero essere confusi
con altre forme derivate da pronomi o aggettivi. L'attenta analisi del
contesto eviterà errori.
Consigliamo comunque un'attenta consultazione "complice" del vocabolario.
AVVERBI DERIVATI
DA PRONOMI DIMOSTRATIVI
|
Hic
|
Hic, qui
|
Huc, qui,
qua
|
Hinc, da
qui
|
Hac, per
di qua
|
Iste
|
Histic, costì
|
Histuc,costà
|
Histinc,
di costà
|
Istac, per
costà
|
Ille
|
Illic, lì,
in quel luogo
|
Illuc, là,
verso quel luogo
|
Illinc, di
là, da quel luogo
|
Illac, per
di là, per quel luogo
|
AVVERBI DERIVATI
DA PRONOMI DETERMINATIVI
|
PRONOME
|
Stato in luogo
|
Moto a luogo
|
Moto da luogo
|
Moto per luogo
|
is
|
Ibi, ivi,
lì
|
Eo, là,
colà
|
Inde, di
là
|
Ea, per di
là
|
idem
|
Ibidem, nello
stesso luogo
|
Eodem, verso
lo stesso luogo
|
Indidem,
dallo stesso luogo
|
Eadem, per
lo stesso luogo
|
Nb.
Spesso tali avverbi relativi assumono anche valore temporale.
PROVE DI NAVIGAZIONE
(Traduci i testi
proposti, confrontando in seguito la comprensione italiana)
a) Bg. Ipse in Italiam magnis itineribus contendit duasque
ibi legiones conscribit (1,10) - Ipse eodem unde redierat proficiscitur.
Eo cum venisset, maiores iam undique in eum locum copiae Britannorum convenerant
(5,11) - Huc omnes undique, qui (che) controversias habent, conveniunt
eorumque decretis iudiciisque parent. (6,13) -
b) En. Hic
illius arma, hic currus fuit; hoc regnum dea gentibus esse, /…iam tum
tenditque fouetque (1,16) - Excutitur pronusque magister / volvitur in
caput, ast illam ter fluctus ibidem / torquet agens circum et rapidus
vorat aequore vertex. (1,115) - Hic fessas non vincula navis / ulla tenent,
unco non alligat ancora morsu (1,168) - Inde lupae fulvo nutricis tegmine
laetus / Romulus excipiet gentem et Mavortia condet /moenia Romanosque
suo de nomine dicet. (1,275) - Primus ibi ante omnis magna comitante caterua
/ Laocoon ardens summa decurrit ab arce (2,40) - Atque animum nunc huc
celerem nunc dividit illuc / in partisque rapit varias perque omnia versat.
(4,285) - Ac velut annoso validam cum robore quercum / Alpini Boreae nunc
hinc nunc flatibus illinc / eruere inter se certant (4,441) - Fare age,
quid uenias, iam istinc et comprime gressum.(6,389) - Et iam collecti
Troes glomerantur eodem / et conferre manum et procurrere longius audent.
(9,689) - 'Nos alias hinc ad lacrimas eadem horrida belli / fata vocant
(11,96) -
c) Fedro. Hic conspiratis factionum partibus/ arcem tyrannus occupat
Pisistratus. (1,2) - Personam tragicam forte vulpes viderat;/ quam postquam
huc illuc semel atque iterum verterat,/ 'O quanta species' inquit 'cerebrum
non habet!' (1,7) - Hic auritulus/ clamorem subito totis tollit viribus,/
novoque turbat bestias miraculo (1,11) - Ibi dum ramosa mirans laudat
cornua/ crurumque nimiam tenuitatem vituperat,/ venantum subito vocibus
conterritus,/ per campum fugere coepit, et cursu levi/ canes elusit. (1,12)
- …inde evagata noctu suspenso pede,/ ubi esca sese explevit et prolem
suam,/ pavorem simulans prospicit toto die…Quantum homo bilinguis saepe
concinnet mali,/ documentum habere hinc stulta credulitas potest. (2,4)
- …illinc per artus fratris explicuit fugam,/ hic caede patris Peliadum
infecit manus." (4,7) - "Quaeso, bubulce, numquid huc venit lepus?"/ "Venit,
sed abiit hac ad laevam," et dexteram/ demonstrat nutu partem (App. 28)
-
Torna
Pronomi e aggettivi numerali
|
In
latino i numerali si presentano in quattro classi:
- numerali cardinali, indicanti la quantità numerica:
es. uno, due, tre…
- numerali ordinali, indicanti il posto occupato nella successione:
es. primo, secondo, terzo…
- numerali distributivi, indicanti la quantita per ciascuno
o per volta, e che non hanno corrispondenza nella lingua italiana:
es. uno ciascuno, uno per volta;
- avverbi numerali, indicanti quante volte si ripete l’azione:
es. una volta, due volte…
NB. Tutti i numerali sono riportati nei vocabolari. |
Ecco il PROSPETTO
DEI NUMERALI
Cifre
|
cardinali
|
ordinali
|
distributivi
|
Avverbi
distributivi
|
arabe
|
romane
|
1
|
I
|
unus
|
primis, a, um
|
singuli, ae, a
|
semel
|
2
|
II
|
duo
|
secundus (alter)
|
bini, ae, a
|
bis
|
3
|
III
|
tres
|
tertius
|
terni
|
ter
|
4
|
IV
|
quattuor
|
quartus
|
quaterni
|
quater
|
5
|
V
|
quinque
|
quintus
|
quini
|
quinquies
|
6
|
VI
|
sex
|
sextus
|
seni
|
sexies
|
7
|
VII
|
septem
|
septimus
|
septeni
|
septies
|
8
|
VII
|
octo
|
octavus
|
octoni
|
octies
|
9
|
IX
|
novem
|
nonus
|
noveni
|
novies
|
10
|
X
|
decem
|
decimus
|
deni
|
decies
|
11
|
XI
|
undecim
|
undecimus
|
undeni
|
undecies
|
12
|
XII
|
duodecim
|
duodecimus
|
duodeni
|
duodecies
|
13
|
XII
|
tredecim
|
tertius decimus
|
terni deni
|
ter decies
|
14
|
XIV
|
quattuordecim
|
quartus decimus
|
quaterni deni
|
quater decies
|
15
|
XV
|
quindecim
|
quintusdecimus
|
quini deni
|
quinquies decise
|
16
|
XVI
|
sedecim
|
sextus decimus
|
seni deni
|
sexies decise
|
17
|
XVII
|
septemdecim
|
septimus decimus
|
septeni deni
|
septies decise
|
18
|
XVIII
|
duodeviginti
|
duodevicesimus
|
duodeviceeni
|
octies decise
|
19
|
XIX
|
undeviginti
|
undevicesimus
|
undeviceni
|
novies decies
|
20
|
XX
|
vigenti
|
vicesimus
|
viceni
|
vicies
|
30
|
XXX
|
triginta
|
tricesimus
|
triceni
|
tricies
|
40
|
XL
|
quadraginta
|
quadragesimus
|
quadrageni
|
quadragies
|
50
|
L
|
quinquaginta
|
quinquagesimus
|
quinquageni
|
quinquagies
|
60
|
LX
|
sexaginta
|
sexagesimus
|
sexageni
|
sexahies
|
70
|
LXX
|
septuaginta
|
septuagesimus
|
septuageni
|
septuagies
|
80
|
LXXX
|
ostoginta
|
octogesimus
|
octogeni
|
octogies
|
90
|
XC
|
nonaginta
|
nonagesimus
|
nonageni
|
nonagies
|
100
|
C
|
centum
|
centesimus
|
centeni
|
centies
|
200
|
CC
|
ducenti, ae, a
|
duocentesimus
|
duceni
|
ducenties
|
300
|
CCC
|
trecenti, ae, a
|
trecentesimus
|
treceni
|
trecenties
|
400
|
CD
|
quadrngenti,
|
quadringentesimus
|
quadringeni
|
quadringenties
|
500
|
D
|
quingenti, ae, a
|
quingentesimus
|
quingeni
|
quingenties
|
600
|
DC
|
sescenti, ae, a
|
sescentesimus
|
sesceni
|
sescenties
|
700
|
DCC
|
septingenti, ae, a
|
septingentesimus
|
septingeni
|
septingenties
|
800
|
DCCC
|
octingenti, ae, a
|
octingentesimus
|
octingeni
|
octingenties
|
900
|
CM
|
nongenti, ae, a
|
nongentesimus
|
nongeni
|
nongenties
|
1000
|
M
|
mille
|
millesimus
|
singola milia
|
millies
|
2000
|
MM
|
duo milia
|
bis millesimus
|
bina milia
|
bis millies
|
Torna
|