ITER
NONUM A) Indicativo piuccheperfetto attivo. Si forma aggiungendo al tema del perfetto il suffisso temporale -era- e le desinenze personali. Indica una azione già compiuta nel passato rispetto ad un’altra. Corrisponde al trapassato prossimo italiano. ESEMPI: Fueram,
ero stato; tuleram, avevo portato; viceram,
avevo vinto; vixeram, ero vissuto, avevo vissuto.
Come il perfetto ed il futuro anteriore, ha forma perifrastica, costituita cioè dal participio perfetto seguito dall’imperfetto del verbo esse. Ecco il modello valevole
per tutti i verbi:
PROVE DI NAVIGAZIONE (Traduci i testi
proposti, confrontando in seguito la comprensione italiana) (1)(Uno dei pochi casi in cui Cesare usa la prima persona parlando di sè!) b) EN.: Necdum etiam causa irarum saevique dolores/ exciderant animo (1.25) -Namque umeris de more suspenderat arcum / venatrix dederatque comam diffundere ventis (1.318) - (Sichaeo) pater intactam dederat primisque iugarat /ominibus (1.345) - Ter circum Iliacos raptaverat Hectora muros / exanumumque auro corpus vendebat Achilles (1.483) - Ater (socios) aequore turbo/dispulerat penitusque alias auxerat ora (1.511) - a) BG.: Pater (Orgetorigis) regnum in Sequanis multos annos obtinuerat et ab senatu (senato) populi Romani amicus appellatus erat (I,3) - Labienus, ut erat ei (a lui) praeceptum a Caesare, monte occupato, nostros expectabat proelioque abstinebat (I,22) - Eo (avv.), ut erat dictm, ad conloquium venerunt (I,43) - (Procilli) pater a C. Valerio Flacco civitate donatus erat (I,47) Ad (extremum agmen ventum erat (2,11) - Duae legiones proxime conscriptae erant (2,19) - Profligatis Viromanduis, quibuscum (contro i quali) erant congressi, ex loco superiore in fluminis ripis proeliabantur (2,23) - Sexaginta naves in Meldis factae erant atque eodem(avv.), unde erant profectae, (reverterunt) (5,5) - Crebris arboribus succisis, omnes introitus erant praeclusi (5,9) - (Milites) erant in statione pro castris conlocati (5,15) - Rursus in locum, unde erant egressi, reverti coeperant (5,35) - Maximo coorto vento, ferventes fusili ex argilla glandes fundis et iacula fervefacta in casas, quae (che) more Gallico stramentis erant tectae, iacere coeperunt (5,43) - Exploratores hostium, ut omni fluminis parte erant dispositi, inopinantes, quod magna subito erat coorta tempesta, a nostris opprimuntur (6,61) - Prima luce et nostri omnes erant transportati et hostium acies cernebatur (6.62) - Negotio confecto, Labienus revertitur Agedincum, ubi impedimenta totius exercitus relicta erant (6.62) - Ad omnes casus (evenienze) provisa erant praesidia cohortium (6.65) - Hostium copiae ex Arvernis equitesque, qui (che) toti Galliae erant imperati, conveniunt (6.66) b) EN.: 1. Vix ea (tali cose) fatus eram (2.323) - Bis conatus erat casus effingere in auro, bis patriae (paterne) cecidere manus (6.32) - Ventum erat ad limen, cum virgo "Poscere fata/ tempus (est)"ait, deus ecce deus"(6.45) c) Fedro: Ad rivum eundem (medesimo) lupus et agnus venerant,/ siti compulsi…'Equidem natus non eram'. (1,1) - Personam tragicam forte vulpes viderat … huc illuc semel atque iterum verterat (1,7) - Calvus repente factus est; nam funditus/ canos ( capillos) puella, nigros anus evellerat.(2,2) - Aquila in sublimi quercu nidum fecerat;/ feles, cavernam nancta in media, pepererat;/ sus nemoris cultrix fetum ad imam posuerat.(2,4) - Apes in alta fecerant quercu favos.( 3,13) - At ille, qui ( che) semper veritatem amabat et loqui consueverat, respondit (5,14) - Pastor capellae cornu baculo fregerat (App. 24) Si forma aggiungendo al tema del perfetto il suffisso temporale -eri- ( -er- per la 1.a sing.) e le desinenze personali. Indica un’azione
anteriore rispetto alla reggente. In italiano spesso si traduce col futuro
semplice nelle proposizioni subordinate.
Come il perfetto ed il piuccheperfetto passivi, ha forma perifrastica, cioè una forma costituita da due parole. E’ costituito dal participio perfetto seguito dal futuro semplice di esse.
PROVE DI NAVIGAZIONE (Traduci i testi
proposti, confrontando in seguito la comprensione italiana) b) EN.: Haud, credo, invisus caelestibus, auras vitalis carpis, Tyriam qui (tu che) adveneris urbem (1,387) - Moresque viris et moenia ponet, tertia dum Latio regnantem viderit aestas/ ternaque transierint Rutulis hiberna subactis (1.264) - Tu, genitor, cape sacra manu patriosque penates\ donec me flumine vivo abluero (2.717) - Huc ubi delatus accesseris urbem\ divinosque lacus et Averna sonantia silvis,\ insanam vatem aspicies, quae (che) rupe sub ima \ fata canit foliisque notas et nomina mandat (3,441) - Venatum (a cacciare) Aeneas unaque miserrima Dido\ in nemus ire parant, ubi primos crastinus ortus\ extulerit Titan radiisque retexerit orbem (4,117) - Non Simois tibi (a te) nec Xanthus nec Dorica castra\ defuerint, alius Latio iam partus Achilles,\ natus et ipse dea (=Turno) (6,88) c) Fedro: "Cito rumpes arcum, semper si tensum habueris (3,14) - Si cito rem perages,
usus fiet longior (troppo lungo);/ fruar diutius si celerius coepero…
dum sanitas constabit, pulchre meminero. (3, epil.) - Si verum dixero,
magis munerabor (4,14) - Quidquid (Qualunque cosa) dederis, satis
erit (App.12) - Appunti
di sintassi: proposizioni subordinate all'indicativo
PROVE DI NAVIGAZIONE (Traduci i testi
proposti, confrontando in seguito la comprensione italiana) (1.1) - Hi (questi) , si quid (qualcosa) erat durius (troppo pericoloso), concurrebant; si qui (qualcuno) graviore vulnere accepto equo deciderat, circumsistebant (1.48) Ita uti supra demonstravimus,
crebri … rumores adferebantur (2.1) - …quoniam obsidione liberatum Ciceronem
sciebat (5.49) - … etsi omnium animi ad ulciscendum ardebant (6.34) -
Vercingetorix ubi de Caesaris adventu cognovit …(7.12)
|