GENITIVO

Genitivo di qualità.
Genitivo di misura.
Genitivo partitivo.
Genitivo di pertinenza
Genitivo retto da verbi
Genitivo locativo
Genitivo di colpa
Genitivo con causa e gratia
PERICULA


Il caso genitivo specifica e determina il nome.
Solitamente precede il nome cui si riferisce.
Possiamo distinguere diverse caratteristiche del genitivo:
Genitivo di qualità.
Indica qualità fisiche e morali

C. Volusenus, tribunus militum, vir et consilii magni et virtutis, C. Voluseno, tribuno militare, uomo di grande esperienza e coraggio (BG.3,5)
- Reperiebat…homines feros magnaeque virtutis, Scopriva … persone fiere e di grande coraggio (BG.2,15) - …homines tantulae staturaetanti oneris turrim ...persone di statura così piccola…una torre di così grande peso (BG.2,31)
Genitivo di misura.
Fluminis erat altitudo pedum circiter trium, La profondità del fiume era circa di tre piedi (BG.2,18)

Genitivo partitivo.
- Con superlativi: Horum omnium fortissimi sunt Belgae, Di tutti questi i più forti sono i Belgi. (BG.1,1)
- con pronomi neutri: Sed privati ac separati agri apud eos nihil est, Presso di loro non c' è nulla di territorio diviso e privatizzato (BG.4,1)
- Crassus animadvertit …hostem …castris satis praesidii relinquere, Crasso capì che il nemico lasciava una sufficiente guarnigione per l'accampamento (BG.3,23)

Genitivo di pertinenza, convenienza
Est autem hoc Gallicae consuetudinis, uti et viatores etiam invitos consistere cogant (4.5)

Genitivo di locativo
Sex reliquas in Senonum finibus Agedinci in hibernis conlocavit (6.44)
Genitivo di colpa
'Haec' inquit 'a me' Vercingetorix 'beneficia habetis,

quem proditionis insimulatis (7.20) - (Dixit) summae se iniquitatis condemnari debere (7.19)
Genitivo con causa e gratia
Paucos dies ad Vesontionem rei frumentariae commeatusque causa moratur (1.39)
An speculandi causa? (1.47)


Genitivo retto da verbi:
- di stima (indicanti valutazione): la determinazione avverbiale è espressa al geitivo:
- Auctoritas in his regionibus magni habebatur, Il (suo) prestigio in quelle regioni era considerato molto (BG.4,21) - Magni interesse arbitrabatur, Riteneva interessare molto(BG.5,4) - Ego te plurimi facio tamen." (Fedro, App.30)

di memoria:
- …reminisceretur et veteris incommodi populi Romani et pristinae virtutis Helvetiorum, …ricordasse sia il vecchio danno del popolo romano sia l'antico valore degli Elvezi (BG.1,13) - si veteris contumeliae oblivisci vellet, se volesse dimenticare l'antico oltraggio (BG.1,14)
- interest e refert:
Questi verbi significano "importare, interessare" e sono costruiti:
- col genitivo della persona
- Ipse …docet, quanto opere rei publicae communisque salutis intersit manus hostium distineri, Egli spiega quanto interessi allo stato ed alla salvezza comune tener divise le truppe dei nemici (BG.2,5)

PROVE DI NAVIGAZIONE

(Traduci i testi proposti, confrontando in seguito la comprensione italiana)

a) BG.: Horum omnium fortissimi sunt Belgae (1.1) - Apud Helvetios longe nobilissimus fuit et ditissimus Orgetorix (1.2) - Trium mensum molita cibaria sibi quemque domo efferre iubent (1.5) - Pauci de nostris cadunt (1.15) – Repertus est numerus milium centum et decem. (1.29) - …esse homines feros magnaeque virtutis (2.15) - Fluminis erat altitudo pedum circiter trium. (2.18) - Postea vallo pedum in circuitu quindecim milium crebrisque castellis circummuniti oppido se continebant. (2.30) - Omnes etiam gravioris aetatis, in quibus aliquid consilii aut dignitatis fuit, eo convenerant (3.16) - Multae res ad hoc consilium Gallos hortabantur: superiorum dierum Sabini cunctatio, perfugae confirmatio, inopia cibariorum ( 3.18) - Quid hostes consilii caperent exspectabat.(3.24) - Quae sunt apud eos nata, parva atque deformia, haec cotidiana exercitatione summi ut sint laboris efficiunt. (4.2) Exspectare vero dum hostium copiae augerentur equitatusque reverteretur, summae dementiae esse iudicabat(4.13)- Cum iis una Commium, quem ipse Atrebatibus superatis regem ibi constituerat, cuius et virtutem et consilium probabat, et quem sibi fidelem esse arbitrabatur, cuiusque auctoritas in his regionibus magni habebatur, mittit. (4.21) - Magni interesse arbitrabatur eius auctoritatem inter suos quam plurimum valere, cuius tam egregiam in se voluntatem perspexisset. (5.4) - Hunc secum habere in primis constituerat, quod eum cupidum rerum novarum, cupidum imperii, magni animi, magnae inter Gallos auctoritatis cognoverat. (5.6) -

Res erat multae operae ac laboris (5,11) - Erat magni periculi res tantulis copiis iniquo loco dimicare (5,49) -- Atque unus ex captivis 'quid vos' inquit '… miseram ac tenuem sectamini praedam (6.35) - Duabus Agedinci legionibus atque impedimentis totius exercitus relictis ad Boios proficiscitur. (7. 10) - Vercingetorix tot continuis incommodis Vellaunoduni, Cenabi, Novioduni acceptis suos ad concilium convocat. (7.14) - Horum esse alterum Convictolitavem, florentem et inlustrem adulescentem, alterum Cotum, antiquissima familia natum atque ipsum hominem summae potentiae et magnae cognationis, cuius frater Valetiacus proximo anno eundem magistratum gesserit. (7.32) - 'Quasi vero' inquit ille 'consilii sit res (7,38) - Inviti summae spei adulescentes Eporedorix et Viridomarus Vercingetorigi parent. (7.63) - Quorum in consilio omnium vestrum consensu pristinae residere virtutis memoria videtur.… Quid ergo mei consilii est? (7.77)


b) En
.: Ecce autem elapsus Pyrrhi de caede Polites, / unus natorum Priami, per tela, per hostis / porticibus longis fugit et vacua atria lustrat (2.526) - Hic (avv.) una e multis, quae maxima natu, \Pyrgo, tot Priami natorum regia nutrix: (5.644) - 'Ut te, fortissime Teucrum, / accipio agnoscoque libens. ut verba parentis /et vocem Anchisae magni vultumque recordor.(8.155)


c) Fedro: Tum quidam ex illis quos (che) prius despexerat (1.3) -Tunc de reliquis una 'Merito plectimur (1.31) – "Verum" inquis "tanti non est ingenium tuum, (3. prol) - Breve tempus intercessit, et fidens manu / unum de nostris provocabat barbarus.(App.10) -

PERICULA

PERICULUM PRIMUM

PERICULUM SECUNDUM

PERICULUM TERTIUM