GENITIVO
Genitivo
di qualità.
Genitivo
di misura.
Genitivo
partitivo.
Genitivo
di pertinenza
Genitivo
retto da verbi
Genitivo
locativo
Genitivo
di colpa
Genitivo
con causa e gratia
PERICULA
Il caso genitivo
specifica e determina il nome.
Solitamente precede il nome cui si riferisce.
Possiamo distinguere diverse caratteristiche del genitivo:
Genitivo di qualità.
Indica qualità fisiche e morali
C. Volusenus, tribunus militum, vir et consilii magni et virtutis,
C. Voluseno, tribuno militare, uomo di grande esperienza e coraggio
(BG.3,5)
- Reperiebat…homines feros magnaeque virtutis, Scopriva … persone
fiere e di grande coraggio (BG.2,15) - …homines tantulae staturae
… tanti oneris turrim ...persone di statura così piccola…una
torre di così grande peso (BG.2,31)
Genitivo di misura.
Fluminis erat altitudo pedum circiter trium, La profondità
del fiume era circa di tre piedi (BG.2,18)
Genitivo
partitivo.
- Con superlativi: Horum omnium fortissimi sunt Belgae, Di tutti
questi i più forti sono i Belgi. (BG.1,1)
- con pronomi neutri: Sed privati ac separati agri apud
eos nihil est, Presso di loro non c' è nulla di territorio
diviso e privatizzato (BG.4,1)
- Crassus animadvertit …hostem …castris satis praesidii
relinquere, Crasso capì che il nemico lasciava una sufficiente
guarnigione per l'accampamento (BG.3,23)
Genitivo
di pertinenza, convenienza
Est autem hoc Gallicae consuetudinis, uti et viatores etiam
invitos consistere cogant (4.5)
Genitivo di locativo
Sex reliquas in Senonum finibus Agedinci in hibernis
conlocavit (6.44)
Genitivo di colpa
'Haec' inquit 'a me' Vercingetorix 'beneficia habetis,
quem proditionis
insimulatis (7.20) - (Dixit) summae se iniquitatis condemnari debere (7.19)
Genitivo con causa
e gratia
Paucos dies ad Vesontionem rei frumentariae
commeatusque causa moratur (1.39)
An speculandi causa? (1.47)
Genitivo retto da verbi:
- di stima (indicanti valutazione):
la determinazione avverbiale è espressa al geitivo:
- Auctoritas in his regionibus magni habebatur, Il (suo)
prestigio in quelle regioni era considerato molto (BG.4,21) - Magni
interesse arbitrabatur, Riteneva interessare molto(BG.5,4)
- Ego te plurimi facio tamen." (Fedro, App.30)
di memoria:
- …reminisceretur et veteris incommodi populi Romani et
pristinae virtutis Helvetiorum, …ricordasse sia il vecchio danno
del popolo romano sia l'antico valore degli Elvezi (BG.1,13) - si
veteris contumeliae oblivisci vellet, se volesse dimenticare
l'antico oltraggio (BG.1,14)
- interest e
refert:
Questi verbi significano "importare, interessare" e sono costruiti:
- col genitivo della persona
- Ipse …docet, quanto opere rei publicae communisque salutis intersit
manus hostium distineri, Egli spiega quanto interessi allo stato ed
alla salvezza comune tener divise le truppe dei nemici (BG.2,5)
PROVE DI NAVIGAZIONE
(Traduci i testi
proposti, confrontando in seguito la comprensione italiana)
a) BG.: Horum omnium fortissimi sunt Belgae (1.1) - Apud Helvetios
longe nobilissimus fuit et ditissimus Orgetorix (1.2) - Trium mensum molita
cibaria sibi quemque domo efferre iubent (1.5) - Pauci de nostris cadunt
(1.15) – Repertus est numerus milium centum et decem. (1.29) - …esse homines
feros magnaeque virtutis (2.15) - Fluminis erat altitudo pedum
circiter trium. (2.18) - Postea vallo pedum in circuitu quindecim milium
crebrisque castellis circummuniti oppido se continebant. (2.30) - Omnes
etiam gravioris aetatis, in quibus aliquid consilii aut dignitatis fuit,
eo convenerant (3.16) - Multae res ad hoc consilium Gallos hortabantur:
superiorum dierum Sabini cunctatio, perfugae confirmatio, inopia cibariorum
( 3.18) - Quid hostes consilii caperent exspectabat.(3.24) - Quae sunt
apud eos nata, parva atque deformia, haec cotidiana exercitatione summi
ut sint laboris efficiunt. (4.2) Exspectare vero dum hostium copiae
augerentur equitatusque reverteretur, summae dementiae esse iudicabat(4.13)-
Cum iis una Commium, quem ipse Atrebatibus superatis regem ibi constituerat,
cuius et virtutem et consilium probabat, et quem sibi fidelem esse arbitrabatur,
cuiusque auctoritas in his regionibus magni habebatur, mittit.
(4.21) - Magni interesse arbitrabatur eius auctoritatem inter suos quam
plurimum valere, cuius tam egregiam in se voluntatem perspexisset. (5.4)
- Hunc secum habere in primis constituerat, quod eum cupidum rerum novarum,
cupidum imperii, magni animi, magnae inter Gallos auctoritatis cognoverat.
(5.6) -
Res erat multae operae
ac laboris
(5,11) - Erat
magni periculi res tantulis copiis iniquo loco dimicare (5,49) -- Atque
unus ex captivis 'quid vos' inquit '… miseram ac tenuem sectamini praedam
(6.35) - Duabus Agedinci legionibus atque impedimentis totius exercitus
relictis ad Boios proficiscitur. (7. 10) - Vercingetorix tot continuis
incommodis Vellaunoduni, Cenabi, Novioduni acceptis suos ad concilium
convocat. (7.14) - Horum esse alterum Convictolitavem, florentem et inlustrem
adulescentem, alterum Cotum, antiquissima familia natum atque ipsum hominem
summae potentiae et magnae cognationis, cuius frater Valetiacus
proximo anno eundem magistratum gesserit. (7.32) - 'Quasi vero' inquit
ille 'consilii sit res (7,38) - Inviti summae spei adulescentes
Eporedorix et Viridomarus Vercingetorigi parent. (7.63) - Quorum in consilio
omnium vestrum consensu pristinae residere virtutis memoria videtur.…
Quid ergo mei consilii est? (7.77)
b) En.: Ecce autem elapsus Pyrrhi de caede Polites, / unus natorum
Priami, per tela, per hostis / porticibus longis fugit et vacua atria
lustrat (2.526) - Hic (avv.) una e multis, quae maxima natu, \Pyrgo, tot
Priami natorum regia nutrix: (5.644) - 'Ut te, fortissime Teucrum, / accipio
agnoscoque libens. ut verba parentis /et vocem Anchisae magni vultumque
recordor.(8.155)
c) Fedro: Tum quidam ex illis quos (che) prius despexerat
(1.3) -Tunc de reliquis una 'Merito plectimur (1.31) – "Verum" inquis
"tanti non est ingenium tuum, (3. prol) - Breve tempus intercessit, et
fidens manu / unum de nostris provocabat barbarus.(App.10) -
PERICULA
PERICULUM PRIMUM
PERICULUM SECUNDUM
PERICULUM TERTIUM
|