Avverbi di luogo determinativi e dimostrativi.

Essi hanno origine per lo più da pronomi determinativi e dimostrativi.
Qui li ricordiamo segnalando quelli che potrebbero essere confusi con altre forme derivate da pronomi o aggettivi. L'attenta analisi del contesto eviterà errori.
Consigliamo comunque un'attenta consultazione "complice" del vocabolario.

AVVERBI DERIVATI DA PRONOMI DIMOSTRATIVI

Hic

Hic, qui

Huc, qui, qua

Hinc, da qui

Hac, per di qua

Iste

Histic, costì

Histuc,costà

Histinc, di costà

Istac, per costà

Ille

Illic, lì, in quel luogo

Illuc, là, verso quel luogo

Illinc, di là, da quel luogo

Illac, per di là, per quel luogo

AVVERBI DERIVATI DA PRONOMI DETERMINATIVI

PRONOME

Stato in luogo

Moto a luogo

Moto da luogo

Moto per luogo

is

Ibi, ivi, lì

Eo, là, colà

Inde, di là

Ea, per di là

idem

Ibidem, nello stesso luogo

Eodem, verso lo stesso luogo

Indidem, dallo stesso luogo

Eadem, per lo stesso luogo


Nb. Spesso tali avverbi relativi assumono anche valore temporale.


PROVE DI NAVIGAZIONE

(Traduci i testi proposti, confrontando in seguito la comprensione italiana)



a) Bg. Ipse in Italiam magnis itineribus contendit duasque ibi legiones conscribit (1,10) - Ipse eodem unde redierat proficiscitur. Eo cum venisset, maiores iam undique in eum locum copiae Britannorum convenerant (5,11) - Huc omnes undique, qui (che) controversias habent, conveniunt eorumque decretis iudiciisque parent. (6,13) -

b) En. Hic illius arma, hic currus fuit; hoc regnum dea gentibus esse, /…iam tum tenditque fouetque (1,16) - Excutitur pronusque magister / volvitur in caput, ast illam ter fluctus ibidem / torquet agens circum et rapidus vorat aequore vertex. (1,115) - Hic fessas non vincula navis / ulla tenent, unco non alligat ancora morsu (1,168) - Inde lupae fulvo nutricis tegmine laetus / Romulus excipiet gentem et Mavortia condet /moenia Romanosque suo de nomine dicet. (1,275) - Primus ibi ante omnis magna comitante caterua / Laocoon ardens summa decurrit ab arce (2,40) - Atque animum nunc huc celerem nunc dividit illuc / in partisque rapit varias perque omnia versat. (4,285) - Ac velut annoso validam cum robore quercum / Alpini Boreae nunc hinc nunc flatibus illinc / eruere inter se certant (4,441) - Fare age, quid uenias, iam istinc et comprime gressum.(6,389) - Et iam collecti Troes glomerantur eodem / et conferre manum et procurrere longius audent. (9,689) - 'Nos alias hinc ad lacrimas eadem horrida belli / fata vocant (11,96) -

c) Fedro. Hic conspiratis factionum partibus/ arcem tyrannus occupat Pisistratus. (1,2) - Personam tragicam forte vulpes viderat;/ quam postquam huc illuc semel atque iterum verterat,/ 'O quanta species' inquit 'cerebrum non habet!' (1,7) - Hic auritulus/ clamorem subito totis tollit viribus,/ novoque turbat bestias miraculo (1,11) - Ibi dum ramosa mirans laudat cornua/ crurumque nimiam tenuitatem vituperat,/ venantum subito vocibus conterritus,/ per campum fugere coepit, et cursu levi/ canes elusit. (1,12) - …inde evagata noctu suspenso pede,/ ubi esca sese explevit et prolem suam,/ pavorem simulans prospicit toto die…Quantum homo bilinguis saepe concinnet mali,/ documentum habere hinc stulta credulitas potest. (2,4) - …illinc per artus fratris explicuit fugam,/ hic caede patris Peliadum infecit manus." (4,7) - "Quaeso, bubulce, numquid huc venit lepus?"/ "Venit, sed abiit hac ad laevam," et dexteram/ demonstrat nutu partem (App. 28) -

Torna


Pronomi e aggettivi numerali

In latino i numerali si presentano in quattro classi:
- numerali cardinali, indicanti la quantità numerica: es. uno, due, tre…
- numerali ordinali, indicanti il posto occupato nella successione: es. primo, secondo, terzo…
- numerali distributivi, indicanti la quantita per ciascuno o per volta, e che non hanno corrispondenza nella lingua italiana: es. uno ciascuno, uno per volta;
- avverbi numerali, indicanti quante volte si ripete l’azione: es. una volta, due volte…
NB. Tutti i numerali sono riportati nei vocabolari.

 

Ecco il PROSPETTO DEI NUMERALI

Cifre

cardinali

ordinali

distributivi

Avverbi distributivi

arabe

romane

1

I

unus

primis, a, um

singuli, ae, a

semel

2

II

duo

secundus (alter)

bini, ae, a

bis

3

III

tres

tertius

terni

ter

4

IV

quattuor

quartus

quaterni

quater

5

V

quinque

quintus

quini

quinquies

6

VI

sex

sextus

seni

sexies

7

VII

septem

septimus

septeni

septies

8

VII

octo

octavus

octoni

octies

9

IX

novem

nonus

noveni

novies

10

X

decem

decimus

deni

decies

11

XI

undecim

undecimus

undeni

undecies

12

XII

duodecim

duodecimus

duodeni

duodecies

13

XII

tredecim

tertius decimus

terni deni

ter decies

14

XIV

quattuordecim

quartus decimus

quaterni deni

quater decies

15

XV

quindecim

quintusdecimus

quini deni

quinquies decise

16

XVI

sedecim

sextus decimus

seni deni

sexies decise

17

XVII

septemdecim

septimus decimus

septeni deni

septies decise

18

XVIII

duodeviginti

duodevicesimus

duodeviceeni

octies decise

19

XIX

undeviginti

undevicesimus

undeviceni

novies decies

20

XX

vigenti

vicesimus

viceni

vicies

30

XXX

triginta

tricesimus

triceni

tricies

40

XL

quadraginta

quadragesimus

quadrageni

quadragies

50

L

quinquaginta

quinquagesimus

quinquageni

quinquagies

60

LX

sexaginta

sexagesimus

sexageni

sexahies

70

LXX

septuaginta

septuagesimus

septuageni

septuagies

80

LXXX

ostoginta

octogesimus

octogeni

octogies

90

XC

nonaginta

nonagesimus

nonageni

nonagies

100

C

centum

centesimus

centeni

centies

200

CC

ducenti, ae, a

duocentesimus

duceni

ducenties

300

CCC

trecenti, ae, a

trecentesimus

treceni

trecenties

400

CD

quadrngenti,

quadringentesimus

quadringeni

quadringenties

500

D

quingenti, ae, a

quingentesimus

quingeni

quingenties

600

DC

sescenti, ae, a

sescentesimus

sesceni

sescenties

700

DCC

septingenti, ae, a

septingentesimus

septingeni

septingenties

800

DCCC

octingenti, ae, a

octingentesimus

octingeni

octingenties

900

CM

nongenti, ae, a

nongentesimus

nongeni

nongenties

1000

M

mille

millesimus

singola milia

millies

2000

MM

duo milia

bis millesimus

bina milia

bis millies

Torna