L’imperativo
presente attivo e deponente delle quattro coniugazioni
1. Imperativo presente attivo.
PERS.
|
Verbo SUM
|
I CON.
|
II CON.
|
III. CON.
|
IV CON.
|
2 sing.
|
es
|
Spect- a
|
Mon -e
|
Vinc- e
|
Pun- i
|
2 pl.
|
este
|
Spect- ate
|
Mon -ete
|
Vinc- ite
|
Pun- ite
|
PROVE DI NAVIGAZIONE
(Traduci
i testi proposti, confrontando in seguito la comprensione italiana)
a) BG.: desilite,
nolite, praestate, existimate, cognoscite, consulite, utimini, respicite.
-Desilite, inquit,
nisi vultis aquilam hostibus (ai nemici) prodere (6,25) - Vincite,
inquit, si ita vultis, Sabinus (5,30) - Audite Romanos milites (i soldati
romani)(7,20) - Haec (Queste cose) cognoscite (7,38) -M. Petronius
centurio: "Quoniam, inquit, me una vobiscum (insieme con voi)
servare non possum, vos vobis ( a voi) consulite... Frustra, inquit,
meae vitae subvenire conamini. (7,50) -
b) EN.:
memora, incute, obrue, parce, metire, tutare, age, dissice , maturate,
este, dicite, falle, indue, maturate, miserere, perge, revocate, durate,
aspice, dirige, partire, morere, solve, agite, succedite.
- Musa, causas memora
(I,8) - "Maturate fugam(I,137) - "Solvite,Teucri (Troiani),
secludite curas (I,562) - Idque (e ciò) audire sat est,
iamdudum sumite poenas (2,103) " Salve, salvete, animaeque umbraeque
paternae!"(5,80) - . 'Procul, o procul este, profani,' /conclamat
vates, 'totoque absistite luco; /tuque invade viam vaginaque eripe ferrum
( 6.260) - "Egredere, o quicumque es, adloquere (7,122) - "Morere
et fratrem (il fratello, acc.) ne (non ) desere (tu) frater
(10,600) - Iramque minasque supera (7,60) - Tolle minas (10,431) - Vos
o mihi (per me), Manes, /este boni, (12,646)
c) Fedro:"Audite…/vota
superis reddite; patriam, … natos, castas coniuges (mogli)/ defendite
armis, hostem (il nemioco) ferro pellite;/ amicos sublevate, miseris
parcite;/ bonis favete, subdolis ite (andate) obviam;/ delicta
vindicate, corripite impios,/…malos cavete, nulli nimium credite." (8,
Appen.)
2. Imperativo
presente deponente.
PERS.
|
I CON.
|
II CON.
|
III. CON.
|
IV CON.
|
2 sing.
|
hort-are
|
ver-ere
|
sequ-ere
|
larg-ire
|
2 pl.
|
hort-amini
|
ver-emini
|
sequ-imini
|
larg-imini
|
PROVA
DI NAVIGAZIONE
(Traduci
i testi proposti, confrontando in seguito la comprensione italiana)
a) BG.: Proinde abite, dum est facultas, vosque ad legionem
(presso la legione) recipite" (7,50) - Nolite hos (costoro)
vestro auxilio (vostro aiuto) expoliare, nec stultitia vestra Galliam
prosternere et perpetuae servituti (schiavitù, dat.) addicere...
Respicite finitimam Galliam (VII,77) -
b) Eneide:. -"I, sequere Italiam, pete regna (regni) per
undas (IV, 381) - Adloquere et defer mea dicta per auras.(4,226) - Fac
velle ( 4.540) - Ite, /ferte citi flammas, date tela, impellite remos
( 4.593) - I
nunc, ingratis offer te ( te stesso) periclis; (7,425) - Effuge
et Turno mandata nouissima perfer (11,825)
c) Fedro: "Quia
noluistis ( non voleste) vestrum ferre" inquit "bonum,/ malum perferte"(1,2)
- Aufer frivolam insolentiam (3,6) - "Dic et tu, quis sum ego? (4,14)
-
Torna
Imperativo presente dei verbi anomali
PERS.
|
eo
|
edo
|
fero
|
fio
|
nolo
|
|
III CON.
|
IV CON.
|
2 sing.
|
i
|
ede
|
fer
|
fi
|
noli
|
2 pl.
|
ite
|
edite
|
ferte
|
fite
|
nolite
|
OSSERVAZIONI
Altri imperativi presenti anomali sono: dic, duc, fac.
Torna
Imperativo futuro:
a) attivo:
Pers.
|
Des.
|
sum
|
I con.
|
II con.
|
III con.
|
IV. con.
|
Sing.
|
2.
|
- to
|
esto
|
spect-ato
|
hab-eto
|
vinc-ito
|
pun-ito
|
3.
|
- to
|
esto
|
spect-ato
|
hab-eto
|
vinc-ito
|
pun-ito
|
Pl.
|
2
|
- tote
|
estote
|
spect-atote
|
hab-etote
|
vinc-itote
|
pun-itote
|
3
|
- nto
|
sunto
|
spect-anto
|
hab-ento
|
vinc-unto
|
pun-iunto
|
Osservazioni.
-
L’italiano non ha il corrispondente imperativo futuro. In latino viene
usato nei testi ufficiali come leggi, testamenti, massime e proverbi con
significato di ordine solenne, di perpetua validità. In italiano
perciò si renderà rispettando tale senso con espressioni
similari: imperativo presente, congiuntivo esortativo, futuro indicativo.
Es.: Tu facito, Tu
fa così sempre, (farai)(En. 9,438)
- Forme particolari:
memento, mementote, ricorda, ricordate per sempre; scito,
scitote, sappi, sappiate sempre!
- L' imperativo futuro
passivo e deponente non sono usati che molto raramente. Es. Contemplator
item, Osserverai ugualmente (Geor.1,182
PROVE DI NAVIGAZIONE
(Traduci i testi proposti, confrontando in seguito la comprensione
italiana)
a) Eneide: Duc nigras pecudes (greggi); prima piacula
sunto. (6,153) - Tu regere imperio populos, Romane, memento: parcere
subiectis et debellare superbos (6,851) - Tum pius Aeneas … sic …precatur:
/ 'esto nunc Sol testis (12,175) - Illi (A lui, mio padre Achille)
mea facta narrare memento (2, 549) - Signa dicam, tu teneto (3,388) -
Tu regere imperio populos, Romane, memento: (6,851) - - Primus equum victor
(vincitore) habeto; alter Amazoniam pharetram plenamque sagittis
Threiciis; tertius Argolica galea contentus abito (5, 310) - Tu ne cede
malis, sed contra ito (6,95) - Ne qua (nessuna) esto dictis mora
(9,565) - Nullus amor populis nec
foedera (alleanze) sunto (6,624) - Sacra deosque dabo (darò);
arma Latinus habeto (9,192)
b) Fedro:
Ergo hinc abesto, Livor (3.prol.) - Scito (5.prol.)
Torna
Appunti
di sintassi : moto da luogo
Norma generale:
si rende con le preposizioni a,ab,e,ex,de e l’ablativo.
Nota:
- a, ab indicano movimento di allontanamento;
Es.: Maturat ab urbe proficisci, Si affretta a partire dalla
città(Roma)(BG.I,7)
- de indica movimento dal'alto:
Es.:De oppidis demigrare, uscire dalle città (BG.4.19) de
navibus desilire, saltar giù dalle navi (4.24) aridam materiam
de muro …eminus iaciebant (7,24) matres familiae de muro vestem
- e, ex
indicano movimento di uscita;
ex oppido pons ad Helvetios pertinet, un ponte di estende dalla città
fino agli Elvezi (BG.1.6)
Eccezioni:
coi nomi di città e piccole isole si rende con l’ablativo semplice.
Es.: Tolosa
et Carcasone et Narbone (viros fortes evocat), Da Tolosa,
Carcassonne e Narbonne fa venire uomini forti (II,20)
PROVE DI NAVIGAZIONE
(Traduci
i testi proposti, confrontando in seguito la comprensione italiana)
NB. A volte in Cesare troviamo la preposizione davanti al nome di
città : Locum castris deligit ab Avarico longe (BG 7,16)
- ab Alesia proced(unt) (7,81).
b) En.: Ecce
autem gemini a Tenedo tranquilla per alta/ …angues (serpenti)
/incumbunt pelago (2.203) - Argiva phalanx …ibat (procedeva)/ a
Tenedo tacitae per amica silentia lunae (2.254) - Ecce autem Inachiis
sese referebat ab Argis (7.286) – Nec solos tangit Atridas (Atridi)/ iste
dolor, solisque licet capere arma Mycenis.(9.138)
c) Fedro:
Asellum in prato timidus pascebat senex.(1.15) - Corium depressum
in fluvio vide(nt) canes. (i cani)(1.20) - In sterculino pullus
gallinacius / dum quaerit escam margaritam reperit.(3.12) - Vulpes alta
in vinea / uvam adpetebat (4.3) - Historia… in tabernis pingitur (4.6)
Torna
Appunti di sintassi : moto per luogo
Norma generale: il moto per luogo si rende con per e l’accusativo.
Es.: Per provinciam nostram iter (conantur), Tentano il passaggio
attraverso la nostra provincia(I,7)
Eccezioni: se si tratta di passaggio obbligato si rende con l’ablativo
semplice.
Es.: Viis semitisque
notis essedarios ex silvis emittebat, Mandava fuori dai boschi per
le vie ed i sentierigli essedari (BG.5,19)
PROVE DI NAVIGAZIONE
(Traduci i testi
proposti, confrontando in seguito la comprensione italiana)
a)
BG.: Unum (iter) per Sequanos, angustum et difficile, inter
montem Iuram et flumen Rhodanum; alterum per provinciam nostram (1.6)
- Relinquebatur una per Sequanos via (1.9) - Helvetii iam per angustias
et fines (territorio) Sequanorum suas copias tradu(cunt) (1.11)
- Pauci …per silvas ad T. Labienum legatum in hiberna perveniunt (5.37)
- Interim ad Labienum per Remos …de victoria Caesaris fama perfertur (5.53)
-
b) En.:
Per tela, per hostis vadimus (En.2358) - Ferimur per opaca locorum
(2.725) - Se / plena per insertas fundebat luna fenestras (3.152) - (Polyphmus)
iacuitque (giacque) per antrum / immensus (3.630) - I, sequere
Italiam ventis, pete regna per undas. (4.381) - It nigrum campis agmen
/ praedamque per herbas / convectant (4.405)
c) Fedro: (Cervus)
per campum fugere coepit (cominciò) (1.13) - Venit per auras
cornix (2.6) -
|